Ocena wartości hodowlanej buhajów dla cech produkcyjnych oraz zawartości komórek somatycznych

Model #

Ocena wartości hodowlanej dla cech produkcyjnych i zawartości komórek somatycznych (SCS) odbywa się na podstawie analizy dziennych wydajności mleka, tłuszczu, białka i laktozy oraz liczby komórek somatycznych (SCC). Próbne udoje przeprowadzone w jednym stadzie w tym samym dniu są zaliczane do jednej podklasy zwanej dniem doju w stadzie.

Wartości hodowlane szacuje się za pomocą jednocechowej, wielolaktacyjnej (ograniczonej do trzech pierwszych laktacji) metody BLUP – model zwierzęcia z losowymi regresjami:

gdzie:

• Y_ijklm – m-ta wydajność dzienna mleka, tłuszczu, białka, laktozy lub SCS k-tej krowy w l-tej laktacji, w i-tej podklasie dnia doju w stadzie, j-tej podklasie wieku ocielenia-sezonu ocielenia-odmiany-okresu czasu,
• HTD_i – efekt losowy dnia doju w stadzie,
• b_jln – współczynniki stałych regresji w podklasach wieku ocielenia-sezonu ocielenia-odmiany-okresu czasu,
• a_kln – współczynniki losowych regresji dla efektu addytywnego genetycznego,
• p_kln – współczynniki losowych regresji dla efektu trwałego środowiskowego,
• x_jln i z_kln – współzmienne obliczone na podstawie dnia laktacji,
• e_ijklm – efekt błędu losowego.

Utworzono łącznie 12 klas wieku ocielenia, w tym 5 klas w obrębie pierwszej laktacji, 4 klasy w obrębie drugiej laktacji oraz 3 klasy w obrębie trzeciej laktacji, 2 sezony ocielenia (kwiecień-wrzesień i październik-marzec) oraz okresy czasu złożone z trzech kolejnych lat wycielenia (począwszy od roku 1995). Krzywe laktacji w podklasach wieku ocielenia-sezonu ocielenia-odmiany-okresu czasu modelowane są za pomocą funkcji Wilminka, a pozostałe krzywe laktacji – za pomocą wielomianów Legendre’a stopnia 2-go. Przyjmuje się homogeniczny rozkład wariancji błędu dla kolejnych dni laktacji.

Wartości hodowlane dla procentowej zawartości tłuszczu, białka i laktozy oblicza się na podstawie oszacowanych wartości hodowlanych dla wydajności mleka, tłuszczu, białka i laktozy oraz średniej wydajności mleka i procentowej zawartości tłuszczu, białka i laktozy w drugiej laktacji krów urodzonych w roku przyjętym jako baza genetyczna.

Zakres i rodzaje obserwacji #

W ocenie uwzględnia się dane dla krów wycielonych po 1 stycznia 1995 r. Metoda oceny rozróżnia czy dzienna wydajność mleka jest sumą wydajności rannej i wieczornej (metody oceny A4 i A8) czy też jest obliczona na podstawie tylko rannego lub tylko wieczornego doju (metoda oceny AT4). Obserwacjom z systemu AT4 nadaje się mniejszą wagę, tzn. dla metody A4 i A8 przyjmuje się wagę równą 100%, a dla metody AT4 – wagę 80%.

Liczbę komórek somatycznych SCC w próbnych udojach poddaje się transformacji logarytmicznej wg poniższego wzoru, otrzymując zawartość komórek somatycznych SCS.

Grupy genetyczne #

Grupy genetyczne tworzone są dla nieznanych rodziców ocenianych zwierząt. Określenie „nieznani rodzice” oznacza w tym przypadku brak informacji o rodzicach. Wszystkie pozostałe oceniane zwierzęta przypisywane są do grup genetycznych pośrednio, poprzez powiązania rodowodowe. Utworzono oddzielnie 3 grupy genetyczne dla buhajów-ojców oraz 9 grup genetycznych dla krów-matek. W obrębie płci przyjęto dodatkowo podział w zależności od wieku oraz udziału genów HF. Rok urodzenia zwierząt, które nie posiadają tej informacji, szacuje się na podstawie znanych dat urodzenia ich krewnych.

Poprawki na niejednorodność wariancji w stadach #

W celu wyrównania różnic w zmienności wydajności dziennych i SCS w obrębie stad, zastosowano poprawki na niejednorodność wariancji.

Parametry genetyczne #

Przy szacowaniu wartości hodowlanej zwierząt przyjęto wartości odziedziczalności zamieszczone w tabeli 1.

Sposób wyrażania wartości hodowlanej #

W wyniku stosowania metody TDM otrzymuje się wartości hodowlane zwierzęcia dla kolejnych dni laktacji. Suma tych wartości z okresu od 5. do 305. dnia po ocieleniu daje tzw. wartość hodowlaną laktacyjną. Wartość hodowlana zwierzęcia jest obliczana jako średnia arytmetyczna z wartości hodowlanych dla trzech pierwszych laktacji. Przed uśrednieniem przeprowadza się standaryzację zmienności ocen drugiej i trzeciej laktacji do poziomu zmienności ocen w pierwszej laktacji. Przy obliczaniu zmienności ocen uwzględnia się wartości hodowlane buhajów oparte na
minimum 10 córkach.

Wielolaktacyjna metoda BLUP-model zwierzęcia, wykorzystując powiązania genetyczne między laktacjami, umożliwia oszacowanie wartości hodowlanej dla każdej, nawet brakującej, laktacji.

Baza genetyczna #

Średnią wartość hodowlaną krów urodzonych w 2015 r. przyjęto za bazę genetyczną. Wartości hodowlane wszystkich krów i buhajów wyrażane są jako odchylenia od bazy.

Powtarzalność oceny #

Powtarzalność oceny wartości hodowlanej jest szacowana na podstawie efektywnej liczby córek (EDC) wg metody zalecanej przez Interbull.

Warunki uznania oceny #

Warunkiem uznania i publikacji oceny jest co najmniej 50% powtarzalność oceny buhaja posiadającego córki w co najmniej 10 oborach.

Indeks produkcyjny (w kg) #

Indeks produkcyjny uwzględnia wartości hodowlane dla wydajności tłuszczu i białka: Indeks [kg] = wartość hodowlana dla tłuszczu [kg] + 2 * wartość hodowlana dla białka [kg]

Podindeks produkcyjny #

Podindeks produkcyjny (PI_PROD) = wartość hodowlana dla tłuszczu + 2 * wartość hodowlana dla białka

Wartości hodowlane cech wydajności przed utworzeniem podindeksu produkcyjnego (PI_PROD), będącego jednym ze składników indeksu ogólnego, zestandaryzowano na średnią 100 i odchylenie standardowe 10, przyjmując jako bazę średnią wartość hodowlaną buhajów urodzonych w latach 2009-2011, posiadających co najmniej 20 córek w 10 oborach.

Podindeks produkcyjny obliczany jest na podstawie ocen międzynarodowych. Jeśli buhaj nie posiada oceny międzynarodowej dla cech produkcyjnych, a dostępna jest jego ocena krajowa, podindeks oblicza się na podstawie oceny krajowej.